معرفی سازدهنی

ساز دهنی یا هارمونیکا (به انگلیسی: Harmonica) به طور متداول به سه نوع اصلی طبقه بندی می‌شود: سازدهنی دیاتونیک ، سازدهنی کروماتیک و سازدهنی ترمولو. در ابتدا، ممکن است تصمیم گیری در مورد اینکه کدام سازدهنی برای شما بهتر است گیج کننده باشد. اما تجربه ما در آموزش سازدهنی نشان داده است که معمولا شروع نوازندگی، با ساز دیاتونیک راحت‌تر است.

با این مقدمه، در ادامه به معرفی انواع سازدهنی و ویژگی‌های هر کدام و همچنین تفاوت‌های عمده آنها با همدیگر می‌پردازیم.

ممکن است تصور شما از یک نوازنده سازدهنی دیاتونیک شخصی باشد که نغمه‌ای روح انگیز و قدرتمند را در سبک بلوز و کانتری می‌نوازد. اما خوب است بدانید که سازدهنی دیاتونیک در هر سبک موسیقی از جمله کانتری، بلوز، راک، گاسپل (gospel)، موسیقی محلی و حتی کلاسیک می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین، پیشنهاد می‌شود که سفر ساز دهنی خود را با یک سازدهنی دیاتونیک شروع کنید.

همچنین در نظر داشته باشید که یادگیری این ساز دهنی از ساز دهنی کروماتیک آسان‌تر است. البته این مقایسه سختی و آسانیِ نوازندگی انواع ساز دهنی مربوط به چند ماه اول شروع نوازندگی است و برای تبدیل شدن به یک نوازنده خوب در هر کدام از انواع ساز دهنی لازم است که تلاش و تمرین زیادی داشته باشید. بسیاری از معلمان بین المللی ساز دهنی، از جمله JP Allen، برای موفقیت هنرجویان مبتدی ساز دهنی بر آموزش با سازدهنی پایه ۱۰ سوراخ دیاتونیک تاکید دارند.

ساز دهنی دیاتونیک نسبت به سایر انواع آن کوچکتر، ساده‌تر و معمولاً دارای ۱۰ سوراخ است. در موسیقی ۱۲ کلید اصلی وجود دارد. ساز دهنی دیاتونیک، اگرچه توانایی نواختن در چندین کلید را دارد، اما قاعدتا بر روی یک کلید متمرکز است که این امر به دلیل سادگی در نواختن این ساز است.  اغلب به مبتدیان توصیه می‌شود که با ساز دهنی دیاتونیک کلید C (یا کلید دو) شروع کنند.

ساز دهنی‌های کروماتیک به طور معمول دارای ۸، ۱۰، ۱۲، ۱۴ یا ۱۶ سوراخ هستند. کروماتیک ۱۲ سوراخ در هر ۱۲ کلید موسیقی موجود هستند اما کلید C متداولترین کلیدی است که توسط نوازنده‌های حرفه‌ای استفاده می‌شود. ساز دهنی‌های کروماتیک که دارای یک دکمه کناری برای تولید نیم فاصله هستند، طوری طراحی شده‌اند که مانند یک پیانو می‌توانند هر نتی را در هر اکتاو بنوازند. شاید بتوان گفت که ساز کروماتیک در میان انواع سازدهنی محبوبیت و تعداد نوازندگان بیشتری را دارد.

معمولا برای کسانی که به دنبال خرید اولین ساز دهنی کروماتیک خود هستند، یک ساز ۱۲ سوراخ کلید C توصیه می‌شود. این ساز دارای ۴۸ نت با ۳ محدوده اکتاو است. این ساز دهنی هم برای کلیدهای مختلف عرضه می‌شود که یادگیری و نواختن با آن نسبتاً آسان است.

انواع مختلفی از ساز دهنی‌های کروماتیک ۱۲ سوراخ وجود دارد که توسط تولید کنندگان مطرح ارائه شده‌اند:

• (Hohner) Chrometta 12
• (Hohner) Super Chromonica 270 (available in all popular keys)
• Hering 5148, 1148, 7148
• Huang # 1248
• Suzuki Leghorn SC-48
• Suzuki SCX-48

این نوع کروماتیک از سازدهنی ۱۲ سوراخ بزرگتر است و یک اکتاو اضافی پایین‌تر از نت دو وسط (به انگلیسی: Middle C) ​​دارد. نواختن اکتاو پایینی این نوع سازدهنی ممکن است نیازمند تمرین‌های تنفسی بیشتری باشد تا بتوانید بر آن مسلط شوید. مدل‌های متداول ساز دهنی کروماتیک ۱۶ سوراخ در میان انواع سازدهنی عبارت هستند از:

• Hohner: Chromonica 64, (with classic covers) Super 64
• Super 64x (gold plated)
• Hering 5164, 6164
• Suzuki: SC64, SCX64

یک ساز دهنی کروماتیک ۱۰ سوراخ دارای دامنه ۲ و نیم اکتاو است. اندازه آن نسبتا کوچکتر است و برخی نوازندگان معتقدند که این نوع سازدهنی قابل حمل‌تر است. ویژگی‌های آن مانند یک ساز دهنی کروماتیک ۱۲ سوراخ است که اکتاو بالای آن ناقص است. مدل Hohner Chromonica 260 یکی انواع متداول این ساز است که در کلیدهای C (دو) و G (سُل) ارائه می‌شود.

این ساز دهنی کروماتیک دارای گستره ۲ اکتاو است که از نت C4 تا C6 را در بر می‌گیرد.

این ساز دهنی با گستره ۳ و نیم اکتاو مانند سازدهنی کروماتیک ۱۶ سوراخ است که اکتاو پایین آن ناقص است. انواع متداول این ساز عبارت هستند از:

• Hohner Meisterklasse metal comb 14-hole chromatic in the key of C (قیمت بالا)
• Hohner Chrometta 14 (قیمت پایینتر با کاور و شانه پلاستیکی)
• Suzuki SC-56 (قیمت مناسب)
• China’s SCX-56 (قیمت ارزانتر)

ساز دهنی ترمولو که یکی دیگر از انواع ساز دهنی است، یک جلوه صوتی متمایز و دارای ویبره را ایجاد می‌کند. این جلوه توسط یک جفت سوراخ با دو تیغه که یکی از آنها پهن‌تر از دیگری است به وجود می‌آید. با این که ساز دهنی ترمولو صدای دلنشین و روح نوازی دارد، در عمل از این ساز بسیار کمتر استفاده می‌شود. ممکن است این امر به دلیل محدودیت‌هایی باشد که ساز دهنی ترمولو در مقایسه با دو نوع دیاتونیک و کروماتیک دارد. نمونه‌هایی از سازهای ترمولو عبارت هستند از:

• Hohner Echo 32 Tremolo Harmonica in C (دارای شانه چوبی)
• Hohner Echo 28 Tremolo Harmonica (که برای تصنیف ها و موسیقی محلی مناسب است)
• Hohner Echo 48 Tremolo Harmonica
• Hohner Big Valley Beginner Tremolo (برای موسیقی فولکلور مناسب است)
• Suzuki Winner 20 Tremolo Harmonica in C
• Suzuki Winner 16 Tremolo Harmonica in C